Politica

Sistem politic

Co funcziuna il sistem politic da la Svizra?

La Svizra sa basa sin ina constituziun federala (lescha fundamentala dal stadi) ed è pia in stadi da dretg. La Svizra è ina democrazia directa, perquai che las burgaisas ed ils burgais pon er decider en cas da fatschentas publicas. La democrazia directa da la Svizra è in exempel sin plaun internaziunal.

 

Ella è er federalistica, perquai ch'ella sa cumpona da chantuns che disponan d'ina vasta independenza. Oz ha la Svizra 26 chantuns, dals quals sis èn mezs chantuns. Ils chantuns han differentas grondezzas e na furman ni in'unitad linguistica ni in'unitad religiusa: Turitg, Berna, Lucerna, Uri, Sviz, Sursilvania e Sutsilvania (mezs chantuns), Glaruna, Zug, Friburg, Soloturn, Basilea-Citad e Basilea-Champagna (mezs chantuns), Schaffusa, Appenzell Dador ed Appenzell Dadens (mezs chantuns), Son Gagl, Grischun, Argovia, Turgovia, Tessin, Vad, Vallais, Neuchâtel, Genevra e Giura.

 

La democrazia da la Svizra sa basa sin la constituziun federala svizra ed enconuscha la separaziun da las pussanzas. Quai vul dir che la pussanza statala è repartida sin differents organs statals. Sin plaun naziunal ha quai il suandant aspect:

 

  • La legislativa è il parlament naziunal. Ella vegn er numnada assamblea federala e consista da duas chombras: dal cussegl naziunal e dal cussegl dals chantuns. Il cussegl naziunal ha 200 commembers e represchenta il pievel svizzer. Il cussegl dals chantuns cun 46 commembers represchenta ils 26 chantuns en il parlament.
  • L'executiva è il cussegl federal (regenza naziunala). El ha set commembers che mainan l'administraziun federala. In dals cussegliers federals surpiglia mintgamai per in onn supplementarmain la funcziun dal president da la confederaziun.
  • La giudicativa consista sin plaun naziunal dal tribunal federal, dal tribunal penal federal e dal tribunal administrativ federal.

 

Analogamain a la confederaziun (stadi cumplessiv) enconuschan er ils 26 chantuns (stadis commembers) en Svizra la separaziun da las pussanzas; lur structura po dentant variar: I dat parlaments chantunals (betg en tut ils chantuns), regenzas chantunalas e dretgiras chantunalas.