La gronda part dals instruments da la cundecisiun politica en Svizra premetta il dretg da burgais; ils instruments da cundecisiun èn pia resalvads a las Svizras ed als Svizzers. Intgins chantuns han gia introducì il dretg d'eleger e da votar per persunas estras sin plaun communal u chantunal. Las vischnancas da quests chantuns han pia l'autorisaziun da conceder quests dretgs a lur populaziun estra u betg.

En ils chantuns Neuchâtel e Giura enconuschan ins tals dretgs sin plaun communal e chantunal, en ils chantuns Friburg, Genevra e Vad sin plaun communal. Er las vischnancas dals chantuns Appenzell Dador, Basilea-Citad e Grischun pon introducir il dretg da votar per persunas estras per fatschentas communalas. (Stadi 2018)

En intginas vischnancas dal chantun Grischun vala in dretg da votar per persunas estras sin plaun communal. As infurmai en chaussa tar Vossa vischnanca da domicil.

Per persunas estras datti ulteriuras pussaivladads da s'engaschar politicamain. Ellas han il dretg da lantschar u da suttascriver petiziuns. Il dretg da votar per persunas estras enconuschan ins ultra da quai en ina gronda part da las plaivs da dretg public da la Svizra. E quasi dapertut datti la pussaivladad da s'engaschar en cumissiuns, gruppas d'interess ed uniuns. Uschia pon ins metter en moviment insatge sin plaun local, pia per exempel en il quartier u en la vischnanca.